Esoterische kennis was in vroeger tijden algemene en openbare kennis. Maar dat is in de loop van de geschiedenis veranderd. Nog altijd verwijst de term esoterie naar ‘kennis alleen toegankelijk voor ingewijden (gnosis)’, maar algemeen is het allerminst meer.

In de loop van de achttiende eeuw wordt het rationele/ materialistische paradigma dominant in de cultuur. Op dat moment wordt dat wat eerst openbaar was ‘geheim’ en ‘esoterisch’. ‘Esoterie’ heeft de connotatie gekregen van obscuur, zweverig en buiten het mainstream-denken staande. Het is een verzamelbegrip geworden voor van alles en nog wat, voor wat niét mainstream c.q. exoterisch is. De esoterische werkelijkheidsbeleving is echter nooit uit de westerse cultuur verdwenen.

Aan de orde komen onder meer de esoterie in de oudheid (het oude Egypte, Plato, Hermes Trismegistus). Er wordt aandacht besteed aan het zogenaamde esoterische christendom rondom Jezus, Paulus en Maria Magdalena. Van Schaik en Slavenburg zetten de schijnwerpers op bewegingen als de manicheeërs, de katharen, de mystici en de graalridders. Ze laten zien hoe de verlichtende Renaissance ruimte bood aan de esoterische kijk op mens en wereld en hoe na de Renaissance tal van interessante genootschappen opbloeien, waaronder de rozenkruisers en de vrijmetselaars.

In dit boek wordt de geschiedenis van de westerse esoterische traditie – vanaf de oude tijden tot het heden – uitgebreid beschreven. Steeds meer blijkt dat er in de esoterische traditie door de eeuwen heen, opvattingen en inzichten bestaan – waaronder de opvatting dat de aarde een levend organisme is – waar we vandaag de dag iets aan kunnen hebben. En dat maakt dit boek uiterst actueel.